Via Romana: langs de Romeinen

De nieuwe fietsroute Via Romana loopt door de landschappen tussen Nijmegen en het Duitse Xanten, met volop Romeinse overblijfselen. Op de deellus Nijmegen – Beek heb je vanaf de fraaie Ooijpolder zicht op de stuwwallen, die een perfecte plek waren voor de legerkampen.

Fietsblogger Jessica van mooistefietsroutes.nl neemt je in onderstaande blog mee langs de Romeinen in de Via Romana etappe Nijmegen - Beek. 

Picknicken op stadseiland Veur-Lent van Nijmegen

Gezicht van Nijmegen
Het Gezicht van Nijmegen glinstert in de zon. Je komt er via de Waalbrug. Wat Nijmegenaren zijn net aan het picknicken naast het kunstwerk, dat zich op het stadseiland bevindt. Hun fietsen staan nonchalant in het gras, hun gelach komt in vlagen mijn kant op. Het Gezicht is een gigantisch Romeins masker, waarvan een echt exemplaar in Museum Het Valkhof ligt. Zo’n masker werd door ruiters gebruikt bij parades, ceremonies en toernooien. Even stel ik het me voor, een massa mensen, juichend, terwijl twee mannen te paard elkaar aanvallen. De drank vloeit rijk, terwijl de Romeinen zich storten op de vrouwelijke bezoekers.

Nijmegen was in Romeinse tijden een druk handelscentrum. Er stonden tempels, een badhuis en een amfitheater met plek voor zeker tienduizend toeschouwers. Het gaat er nu wel anders aan toe in de stad. Als ik iets later vanaf het terras van grand café Waterwolf met een espresso over de Waal uitkijk, krijg ik juist een rustiek gevoel. Twee fietsers komen over de kade voorbij. “Het landschap is schitterend hier!” roept de serveerster, als ik heb uitgelegd welk fietsrondje ik vandaag ga maken. “Wel wat heuvels hoor!” Het is dus geen overbodige luxe, dat er een oplaadplek is voor e-bikes. Al doe ik het vandaag zonder accu, lekker stoer.

Aquaduct bij Nijmegen
Ik ben Nijmegen nog niet uit en de weg slingert al omhoog. Zo komen die lichte versnellingen eens van pas in Nederland! Niet veel later verschijnt het eerste bordje dat naar Romeinse opgravingen verwijst. De vijver die hier in het landgoed ligt, was waarschijnlijk een spreng, een door de Romeinen gegraven beek, om water uit de grond te halen. Er liep hier ook een aquaduct, dat drinkwater naar de Hunnerberg bracht, de locatie van een legerplaats met zo’n vijfduizend soldaten.

Niet veel later staat er een informatiepunt langs de weg, met een bankje en tv-scherm, waarop meer uitleg wordt gegeven over aquaducten. De Romeinen bouwden de kilometerslange viaducten op veel plekken in hun rijk, om de steden van drinkwater te voorzien. Ze gebruikten veel gereedschappen, zoals de chorobates, vergelijkbaar met de huidige waterpas. In het bos voor mijn neus vonden archeologen aardewerken, die zouden duiden op de aanwezigheid van een Romeins aquaduct, waarschijnlijk zo’n vijf kilometer lang. 

Informatiepunt bij Romeins Aquaduct

Gelderse Poort en stuwwallen
De Ooijpolder hier is deel van de Gelderse Poort, een natuurgebied in Nederland en Duitsland langs de oevers van de Waal, het Bijlandsch Kanaal, het Pannerdens Kanaal, de Nederrijn en de Rijn. Ik slinger over een dijk door het landschap, met links weilanden en rechts een waterrijk gebied, waar koeien staan te grazen en een lepelaar met zijn spatelvormige snavel geduldig naar een lekker maaltje zoekt.

Voor me liggen de stuwwallen, ontstaan in de ijstijd, toen enorme ijskappen vanuit Scandinavië richting het zuiden schoven. De grond werd naar voren geperst en zo ontstonden de hoge heuvels, waar ik eerder vandaag nog in een lichte versnelling omhoog probeerde te komen. De stuwwallen waren een strategische plek voor de Romeinen, juist daarom vestigden ze zich hier. Vanaf de top kon je heel ver kijken, juist in het verder vlakke Nederland.

Fietsen over de dijk bij de Waal in de Ooijpolder

Museum Het Valkhof
Eenmaal in Nijmegen ga ik nog een keertje de heuvel op voor Museum Het Valkhof, waar onder meer Romeinse opgravingen zijn te zien. Een Nijmegenaar komt op me afgesneld als ik mijn fiets op slot zet. “Hey, je rijdt op een idworx, ik ook!” Dat is zo’n dingetje, vakantiefietsers zeggen elkaar vaak gedag als ze op hetzelfde merk rijden. Ze stelt zich voor als Eliane. “Ik wil zo graag fietsen, dat zou ik weer eens vaker moeten doen. Jij doet dat dus gewoon alleen?” Vandaag wel, en ik heb me geen seconde verveeld. Sowieso knoop je hier zo een praatje aan, dat is wel weer duidelijk.

In het museum tonen kaarten en maquettes waar de Romeinen allemaal zaten. Bijna overal. Vier eeuwen lang was Nijmegen de grootste vestigingsplaats van de Romeinen in ons land. Wie hier gaat graven, vindt bijna altijd wat. Een van de topstukken in Het Valkhof is het ruitermasker, dat vanwege de kleine krulletjes op het voorhoofd door de opgravers naar de zanger Gordon werd vernoemd. Dit masker inspireerde kunstenaar Andreas Hetfeld tot het maken van Het Gezicht van Nijmegen, op het stadseiland. In het museum staat ook een kalkstenen godenpijler uit het begin van de jaartelling.

Sint Nicolaaskapel
Het museum ligt op de heuvel Valkhof, vandaar de naam. Om de hoek liggen het Hunnerpark en Valkhofpark, met daarin de Sint Nicolaaskapel. Keizer Koenraad II gaf rond 1030 de opdracht voor het bouwen van de kapel, gebruik makend van de resten van een kapel van Karel de Grote. Vanaf het stille plekje kijk je over de stad uit, met beneden de Waal, waarover containerschepen vooruit glijden.

Wijn proeven bij De Holdeurn
Afsluiten met een wijntje, met uitzicht op de wijngaarden. Ja, dat kan hier ook! Als ik mijn fiets in de auto heb geladen, rijd ik in een kwartiertje naar wijnterras De Holdeurn. Vannacht slaap ik in de vakantieboerderij ernaast. Dochter Robin – haar ouders runnen de boel – schenkt drie glazen in, met Johanniter (‘fris en soepel’), Sol (‘voller, met een bloemige smaak’) en Souvignier (‘karaktervol, een licht zuurtje bij de afdronk’). Vooral de druiven voor witte wijn doen het hier goed, op lössgrond, dat rijk aan mineralen is.

Wijnproeverij bij vakantieboerderij De Holdeurn

Een toepasselijke afsluiter, bedenk ik me. Romeinen dronken immers al wijn, vaak met water vermengd. En oh ja, de Romeinen hadden hier ook een productiecentrum voor aardewerk en dakpannen. Dat komt eigenaar Sjacco Jaspers me de volgende ochtend vertellen, met een eeuwenoude dakpan onder zijn arm. Hij heeft nog veel meer verhalen. Bijna jammer dat ik alweer op de fiets ‘moet’ springen voor de volgende deellus van de Via Romana. Als ik op het punt sta te vertrekken, stopt Sjacco een wijnfles in mijn tas. “Om thuis te proberen!”